เม็ดเลือดขาว คืออะไร? สูง หรือต่ำ ส่งผลต่อสุขภาพอย่างไร?

เม็ดเลือดขาว เป็นหนึ่งในส่วนประกอบสำคัญของเลือด ทำหน้าที่ในการปกป้องร่างกายจากเชื้อโรคและสารแปลกปลอมต่าง ๆ โดยปกติแล้ว ร่างกายของเราจะมีปริมาณเม็ดเลือดขาวทุกชนิดรวมกันประมาณ  4,500-10,000 เซลล์ต่อปริมาณเลือด 1 ลูกบาศก์มิลลิเมตร

อย่างไรก็ตาม ถ้าหากร่างกายมีปริมาณเม็ดเลือดขาวที่สูง หรือต่ำกว่าปกติ ก็อาจบ่งบอกถึงโรค หรืออาการผิดปกติต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นกับร่างกายได้ ซึ่งในบทความนี้ ดร. ตฤณ เวลเนส คลินิก จะพาทำความรู้จักกับเม็ดเลือดขาว รวมถึงภาวะเม็ดเลือดขาวสูง และภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำอย่างละเอียด จะน่าสนใจแค่ไหน ไปดูกันเลย!

เม็ดเลือดขาวคืออะไร?

เซลล์เม็ดเลือดขาว (White Blood Cell : WBC) หรือที่เรียกว่า “ลิวโคไซต์” (Leukocyte) เป็นหนึ่งในส่วนประกอบที่อยู่ในเลือด ทำหน้าที่ในระบบภูมิคุ้มกัน โดยจะคอยป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรีย เชื้อไวรัส เชื้อรา เชื้อปรสิต รวมไปถึงกำจัดสิ่งแปลกปลอม ของเสีย และสารพิษต่าง ๆ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการแพร่กระจายในร่างกายจนนำไปสู่การเกิดโรคได้

เม็ดเลือดขาวจะแบ่งเป็น 5 ชนิด เรียงจากปริมาณมากที่สุดไปจนถึงน้อยที่สุด ได้แก่ นิวโทรฟิล (Neutrophil) ลิมโฟไซต์ (Lymphocyte) โมโนไซต์ (Monocyte) อีโอซิโนฟิล (Eosinophil) และเบโซฟิล (Basophil)

หน้าที่ของเม็ดเลือดขาว

หน้าที่หลักของเม็ดเลือดขาวจะเป็นการป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรีย เชื้อรา และสารแปลกปลอมอื่น ๆ ที่ก่อให้เกิดการอักเสบ หรือโรคภายในร่างกาย โดยหลังจากที่ทำงานและเกิดการตายขึ้น เม็ดเลือดขาวก็จะกลายเป็นหนอง

ในส่วนของหน้าที่อื่น ๆ ก็คือการหลังสารที่มีชื่อว่า ฮิสตามีน (Histamine) เพื่อทำลายพยาธิต่าง ๆ ที่จะตอบสนองขึ้นเมื่อมีภาวะปรสิต และเป็นโรคภูมิแพ้

เม็ดเลือดขาวต่างจากเม็ดเลือดแดงอย่างไร?

เม็ดเลือดแดงและเม็ดเลือดขาวล้วนเป็นหนึ่งในส่วนประกอบที่อยู่ในเลือด โดยเม็ดเลือดแดงจะมีปริมาณอยุ่ที่ประมาณ 40% ของเลือดทั้งหมด ทำหน้าที่ขนส่งออกซิเจนและสารอาหารจำเป็นต่าง ๆ เข้าสู่เซลล์ทั่วร่างกาย คอยกำจัดก๊าซคาร์บอดไดออกไซด์ และของเสียออกจากเซลล์

ในขณะที่เม็ดเลือดจะมีปริมาณที่น้อยกว่า และทำหน้าที่ในส่วนของระบบภูมิคุ้มกัน คอยป้องกันและต่อสู้กับเชื้อโรคต่าง ๆ ป้องกันไม่ให้ร่างกายเจ็บไข้ได้ป่วย หรือถ้าหากเกิดอาการเจ็บป่วยจริงๆ เม็ดเลือดขาวก็จะช่วยให้กำจัดโรค และฟื้นฟูอาการต่าง ๆ ให้ดีขึ้นได้

ภาวะที่เกี่ยวกับเม็ดเลือดขาว

ปกติแล้ว ในกรณีที่ไม่มีอาการเจ็บป่วยใด ๆ  เม็ดเลือดขาวจะมีปริมาณอยู่ที่ 4,500-10,000 เซลล์ต่อปริมาณเลือด 1 ลูกบาศก์มิลลิเมตร แพทย์ส่วนใหญ่จึงใช้จำนวนของเซลล์เม็ดเลือดขาวในการบ่งชี้โรค ไม่ว่าจะเป็น ภาวะเม็ดเลือดขาวสูง และภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ มีรายละเอียดแตกต่างกันดังนี้

ภาวะเม็ดเลือดขาวสูง (Leukocytosis)

ภาวะเม็ดเลือดขาวสูง (Leukocytosis) คือ ภาวะที่เม็ดเลือดขาวในโลหิตสูงกว่าเกณฑ์ปกติ โดยจะมีปริมาณเม็ดเลือดขาวในร่างกายมากกว่า 11,000 เซลล์/ไมโครลิตร

ภาวะเม็ดเลือดขาวสูง เป็นภาวะที่เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็น

  • ร่างกายตอบสนองต่อสิ่งแปลกปลอม
  • เป็นกลไกที่ต้องสู้กับการติดเชื้อ
  • ภูมิคุ้มกันทำงานผิดปกติ
  • ไขกระดูกผิดปกติ
  • ผลข้างเคียงจากการใช้ยา
  • ความเครียด
  • อาการแพ้ต่าง ๆ
  • เป็นมะเร็งเม็ดเลือดขาว
  • การสูบบุหรี่

หากเม็ดเลือดขาวสูงเพียงเล็กน้อยจะไม่ทำให้เกิดอาการผิดปกติใด ๆ

แต่ถ้าเม็ดเลือดขาวสูงมาก จะส่งผลให้เกิดการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันมากกว่าปกติ และทำให้เกิดอาการผิดปกติตามมา เช่น มีไข้ อ่อนแรง หน้ามืด เวียนศีรษะ มีเหงื่อออกมาก หายใจลำบาก ปวดเมื่อย มีเลือดออก หรือรอยฟกช้ำตามผิวหนังได้ง่าย เบื่ออาหาร น้ำหนักลด หายใจลำบาก หรือมีปัญหาเกี่ยวกับการมองเห็น เป็นต้น

โดยแนวทางการรักษาของภาวะเม็ดเลือดขาวสูง แพทย์จะรักษาตามสาเหตุเป็นหลัก เช่น ถ้าเกิดจากอาการแพ้ก็จะให้ยาแก้แพ้ ถ้าเกิดจากการติดเชื้อก็จะให้ยาต้านไวรัส ยาปฏิชีวนะ หรือถ้าเกิดจากมะเร็งเม็ดเลือดขาว ก็จะให้ยาเคมีบำบัด หรือฉายแสงรังสี เป็นต้น

ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ (Leukopenia)

ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ (Leukopenia) คือ ภาวะที่เม็ดเลือดขาวในโลหิตต่ำกว่าเกณฑ์ปกติ โดยจะมีปริมาณเม็ดเลือดขาวในร่างกายมากกว่า 4,500 เซลล์/ไมโครลิตร

ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ เป็นภาวะที่เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุเช่นกัน ไม่ว่าจะเป็น

  • ผลข้างเคียงจากการได้รับยา สารเคมีบางชนิด หรือได้รับรังสี
  • การติดเชื้อไวรัสก็อาจทำให้เม็ดเลือดขาวต่ำได้
  • ภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง ทั้งชนิดแต่กำเนิด และเป็นภายหลัง
  • โรคภูมิคุ้มกันทำลายตัวเอง
  • โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว รวมไปถึงมะเร็งชนิดอื่น ๆ ที่มีการแพร่กระจายในไขกระดูก
  • โรคไขกระดูกฝ่อ ทั้งชนิดต่อกำเนิด และเป็นภายหลัง
  • โรคที่มีความผิดปกติของการสร้างเม็ดเลือดขาวแต่กำเนิด
  • ภาวะขาดสารอาหารบางอย่าง เช่น วิตามินบี12 หรือกรดโฟลิก

อาการของภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำนั้น จะไม่มีอาการจำเพาะแต่อย่างใด ขึ้นอยู่กับสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะนี้ เช่น มีอาการผื่นแพ้แสง หรือปวดข้อในโรคภูมิคุ้มกันทำลายตัวเอง คลำได้ก้อน หรือต่อมน้ำเหลืองโต และอีกหนึ่งสิ่งที่สามารถสังเกตได้ง่ายก็คือ ผู้ที่เป็นเม็ดเลือดขาวต่ำมักจะติดเชื้อได้ง่าย และติดเชื้อรุนแรง

ในส่วนของการรักษาภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำก็จะเหมือนกับภาวะเม็ดเลือดขาวสูงเลย โดยจะเป็นการรักษาที่สาเหตุเป็นหลัก  ร่วมกับให้ผู้ป่วยดูแลรักษาร่างกายอย่างเหมาะสม เช่น ล้างมือเป็นประจำ กินร้อนช้อนกลาง หรือหลีกเลี่ยงการสัมผัสผู้ป่วยติดเชื้อ และในบางคนก็สามารถเพิ่มจำนวนเม็ดเลือดขาวได้ด้วยการฉีดยากระตุ้นเม็ดเลือดขาว

สรุปเรื่องเม็ดเลือดขาว

จะเห็นได้ว่า เม็ดเลือดขาวเป็นอีกหนึ่งส่วนประกอบสำคัญของเลือดที่ส่งผลต่อสุขภาพร่างกายโดยรวมอย่างมาก เพราะทำหน้าที่ในการปกป้องร่างกายจากเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอมต่าง ๆ ถ้าเม็ดเลือดขาวสูง หรือต่ำกว่าปกติ ก็อาจเป็นสัญญาณบ่งบอกถึงโรค หรือภาวะต่าง ๆ ได้ ด้วยเหตุนี้เราจึงควรตรวจปริมาณของเม็ดเลือดเป็นประจำ โดยที่ ดร. ตฤณ เวลเนส คลินิก มีบริการตรวจสุขภาพจากการเจาะเลือดหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็น ตรวจคุณภาพหลอดเลือด, ตรวจไขมันในเลือด หรือ ตรวจโลหะหนักในเลือด หากสนใจสามารถติดต่อนัดหมายเข้ามาใช้บริการได้เลย

Leave a reply